Kekemelik bilindiği üzere genetik bir rahatsızlık veya ciddi bir travma geçirilmesi sonucunda gerçekleştiğine inanılıyor, bu durum tarih de binlerce deneye sebep olmuştur, bunlardan biriside kekemelik deneyi diye tarihe geçen olaydır, detaylar yazımızda.
1939 yılında tam 22 adet çocuk bu insanlık dışı deneye bizzat maruz kaldılar, o dönemlerde Konuşma uzmanı Wendell Johnson, çocukluğunda konuşma sorunları yaşayan ve kekeleme sorunuyla boğuşan birisiydi. Basın yayınlarına yaptığı bir açıklamada “bir konuşma uzmanı oldum sebebi ise bir konuşma uzmanına çok fazla ihtiyacım vardı” demiştir. Wendell Johnson üniversite öğrencisi olan Mary Tudor adında bir kekeme öğrenciye neden kekeme olduğu konusunda merak konusu yaratmıştır. Bu durum üzerine 22 yetim çocuk ile konuşma terapisi ile iyileştirmeyi umduğunu herkese bildirmiştir ve herkes de bu durumda haberdardır. Fakat yapılanlar sadece konuşma terapisi ile kalmadı.
Konuşma terapileri normalde, katılımcıları rahatlatma amacı güden süreçlerdi. Mary Tudor’un deneyi ise “rahatlatma” kelimesinden oldukça uzak bir şekilde gerçekleştirmiştir. Tudor, asıl merak ettiği konu ise konuşma problemi olmayan çocuklarda kekelemeyi ortaya çıkarmak istiyordu. Ayrıca kekeleyen çocuklara bir sorun olmadığını söylemenin ne kadar işe yarayacağını da merak ediyordu. 22 çocuğun içerisindeki konuşma engelli bulunan 10 kekeme çocuk hemen tespit edildi. Tudor ve 5 çalışma arkadaşı, her çocuğun konuşmasını dinledi ve onların konuşma yeteneklerini kendilerince bir puanlama yaparak. 1’den (kötü) 5’e (akıcı) kadar puanladı.
Kekeleyen 10 çocuğu iki gruba ayrıldı. Birinci grup IA, ‘deney grubu’ olarak adlandırıldı ve çocuklara “Siz kekeme değilsiniz” direktifi verildi. İkinci grup IB ise kontrol grubuydu. Bu gruptaki çocuklara “Evet, konuşmanız insanların söylediği kadar kötü” denildi ve belkide bu çocuklarda büyük bir travmaya sebep oldu. Geriye kalan 12 çocuk ise iki gruba ayrıldı. Altı çocuk IIA grubuna dahil edildi. Bu grup en tartışmalı ve etik olmayan grup olarak tarihe geçti. Bu gruptaki çocuklar 5 ila 15 yaşları arasındaydı. Konuşmalarında hiç bir sorunu olmayan çocuklara “konuşmalarınız çok kötü ve anlaşılmıyor denilmiştir.” Son grup olan IIB’deki çocuklara ise herhangi bir konuşma bozukluğundan bahsedilmedi ve çocuklara ne kadar güzel konuştuklarına dair iltifat edildi.
Deney, 1939 yılının Ocak ayından Mayıs ayının sonuna kadar sürdürüldü. Tudor, her hafta çocuklarla 45’er dakika boyunca konuştu. Kendi hazırladığı tezinde kekeme çocuklara “Kekemeliğinizi atlatacaksınız ve şu an konuştuğunuzdan çok daha iyi konuşacaksınız. Size ‘konuşamıyorsunuz’ diyenlere kulak asmayın” dediğini yazdı, ancak bunların hiçbiri gerçek değildi. IIA grubundaki kekelemeyen ve ‘kekeme’ olarak nitelendirilen çocuklara Tudor şöyle demişti:
“Ekibimiz sizin ciddi konuşma bozukluklarına sahip olduğunuz kararına vardı. Bunu hemen durdurmanız gerekiyor. İradenizi kullanın… Kekelememek için ne gerekiyorsa yapın… Kekelemeden konuşamıyorsanız konuşmayın. Diğer çocukların nasıl kekelediğini görüyorsunuz, değil mi? Onlar da başlangıçta aynı şekildeydi.” Bu sözler masum çocuklar için bir tokat niteliğinde idi. Yapılan bu acımasız açıklamanın ardından bazı çocuklar direkt olarak konuşmayı reddetti. Bunun yanı sıra okullarında da başarısız oldular. Deney hakkında açıklama yapan Tudor “O zamanlarda… çocukların düzeleceğine inanmıştım ancak onlar üzerinde korkunç bir etki bıraktık” ifadelerini kullandı. IIA grubundaki çocukların deney sonucundaki değişimleri hâlâ tartışılan konular arasında yer alıyor. Normal şartlar altında herhangi bir konuşma bozukluğu olmayan çocuklara kekeme olduklar söylendiğinde çocukların öz güvenini kaybettiği, konuşma konusunda zorlukların ortaya çıktığı kanıtlandı. Bu bulguların yanı sıra kekeleyen çocuklara kekelemedikleri söylendiğinde, konuşma sorunlarının engellenmediği de araştırmanın sonuçları arasındaydı.
1939’da gerçekleştirilen bu deney, birçok davaya da konu oldu. Normalde 13,5 milyon dolar ceza ödemesi istenen ABD’nin Iowa eyaleti, 925 bin dolarlık bir meblağ ödeyerek bu insanlık dışı deneyin üstünü kapattı.
